Nga Dr. Munr Kazmir
Më 27 nëntor, grupi terrorist sirian Hayat Tahrir al-Sham (HTS) bëri përparime të mëdha, duke kapur Alepon — qytetin e dytë më të madh të Sirisë — brenda një dite të vetme. Grupi gjithashtu mori nën kontroll mbi 100 kilometra të autostradës M5, një rrugë kritike që lidh Alepon me Damaskun.
Duke hasur rezistencë minimale nga forcat siriane dhe aleatët e tyre, HTS tani po avancon drejt Damaskut. Ofensiva e tyre e shpejtë ka zhytur rajonin në kaos, me video që qarkullojnë në X të grave kurde të lidhura dhe në robëri të militantëve.
Këto imazhe tronditëse sjellin në mendje të njëjtën tmerr të përjetuar më 7 tetor, kur bota pa gra të shfaqura — të gjakosura dhe të lënduara — në rrjetet sociale. Ato shërbejnë si një kujtesë e ftohtë e mizorive të luftës dhe dehumanizimit të jetëve të pafajshme nga grupet terroriste islamike.
Llogaria në X “Babak Taghvaee — The Crisis Watch” raportoi: “Këto skena të dhimbshme kujtojnë tmerrin e 7 tetorit në Izrael. Terroristët e lidhur me Al-Kaedën e Turqisë kanë kapur qindra gra kurde në Tall Rafaat, Siri. Ata tashmë po kërcënojnë t’i shesin ato si skllave seksi. E njëjta gjë që bënë me gratë jazidi në 2014.”
Qindra luftëtarë irakianë të mbështetur nga Irani kaluan në Siri të hënën për të ndihmuar qeverinë në luftën kundër HTS. Aftësia e regjimit të Asadit për të shtypur kryengritjet rebele ka mbështetur prej kohësh në rrjetin e Iranit të grupeve milicore rajonale të aleate të mbështetura nga fuqia ajrore ruse.
Si burimet irakiane ashtu edhe ato siriane konfirmuan përforcime shtesë nga luftëtarët e mbështetur nga Irani, dhe Ministri i Jashtëm i Iranit tha se Teherani “do të ofrojë çdo mbështetje të nevojshme” dhe se “grupet e rezistencës” do të ndihmojnë Asadin.
Kush janë Hayat Tahrir al-Sham (HTS)?
Hayat Tahrir al-Sham është një grup militant islamist me rrënjë në kryengritjen siriane të vitit 2011.
Në vitin 2011, ata ishin të njohur si Jabhat al-Nusra, një degë e Al-Kaedës, dhe përfshinin figura si Abu Bakr al-Baghdadi, udhëheqësi i ardhshëm i ISIS-it. Megjithëse grupi “riemëroi” veten dhe u nda publikisht nga Al-Kaeda në 2016, organizata e huaj terroriste vazhdon të mbajë një ideologji salafi-xhihadiste.
Komisioni i Shteteve të Bashkuara për Liritë Fetare Ndërkombëtare (USCIRF) publikoi një fletë faktesh mbi HTS në 2022, duke përshkruar abuzimet e të drejtave të njeriut që HTS ka vazhduar të kryejë, duke përfshirë “tortura, zhdukje të detyruar, përdhunim dhe dhunë të tjera seksuale, dhe vrasje në paraburgim.”
HTS pohon se është “një entitet i pavarur që nuk ndjek asnjë organizatë ose parti, Al-Kaeda ose të tjerë.”
Pavarësisht këtyre pretendimeve, qeveria e SHBA-së, në përcaktimin e saj të Organizatës së Huaj Terroriste (FTO), e përshkroi HTS-në si një “mjet për të avancuar pozicionin [e Al-Kaedës] në kryengritjen siriane dhe për të çuar përpara qëllimet e saj.”
Raportet nga Kombet e Bashkuara në 2018 treguan se elementë të HTS-së ende mbanin lidhje me udhëheqjen e Al-Kaedës.
Situata në Siri
Kapja e Alepos nga HTS shënon një pikë kthese të rëndësishme në konflikt.
Luftimet kanë shpërthyer në qytete dhe fshatra në të gjithë Sirinë ndërsa grupi avancon në jug drejt kryeqytetit, Damaskut. Gjeneral Ahmed Homsi, komandanti i një njësie që ka tentuar të koordinojë ofensivën rebele, i tha NPR-së se ata “arritën të thyejnë linjën e parë dhe pastaj të dytën dhe të tretën.”
“Ne goditëm pozicionet e udhëheqjes dhe arritëm të ndërpresim komunikimet midis tyre dhe trupave të tyre. Kjo krijoi një kaos të madh për ta. Ishte një disfatë e madhe psikologjike.”
Ndërkohë, një koalicion i mbështetur nga Turqia i njohur si Ushtria Kombëtare Siriane nisi sulme rreth qytetit verior të Tel Rifaat, të mbajtur nga Forcat Demokratike Siriane (SDF) të udhëhequra nga kurdët dhe të mbështetura nga SHBA. Turqia e konsideron SDF-në si një organizatë terroriste.
SDF-ja, një koalicion i mbështetur nga SHBA që kontrollon pjesë të mëdha të Sirisë lindore, mban disa lagje të rrethuara nga kryengritësit. Sipas Departamentit të Mbrojtjes (DOD), rreth 900 trupa amerikane janë të stacionuara në Sirinë lindore për të parandaluar rritjen e grupeve ekstremiste. Koalicioni i mbështetur nga Turqia mban një brez përgjatë kufirit verior.
Të martën, SDF-ja konfirmoi se forcat e tyre “janë bërë përgjegjëse për mbrojtjen e popullsisë së fshatrave Salhiya, Tabia, Hatla, Khesham, Marrat, Mazloum dhe Husseiniya në zonën lindore të Deir Ezzor.”
SHBA-ja ka sqaruar se nuk është e përfshirë në këto operacione dhe vazhdon të avokojë për de-përshkallëzimin dhe mbrojtjen e civilëve. Agjencia shtetërore e lajmeve siriane tha se ushtria po forconte mbrojtjet në veri të Hamës “në përgatitje për fillimin e kundërsulmit.”
Ushtria siriane, së bashku me aleatin e saj Rusinë, u përgjigjën duke kryer sulme ajrore në zonat që rebelët e udhëhequr nga islamistët kishin marrë nën kontroll, duke goditur disa zona të Alepos dhe provincës fqinje të Idlibit.
A është e nevojshme ndërhyrja e SHBA-së?
Meqenëse regjimi sirian dhe Presidenti Bashar al-Asad mbeten në një gjendje të dobësuar, rëndësia e një ndërhyrjeje strategjike nuk mund të nënvlerësohet.
Forcimi i pozicionit të Asadit nuk ka të bëjë vetëm me mbështetjen e një regjimi të brishtë, por edhe me forcimin e institucioneve të nevojshme për të luftuar terrorizmin dhe për të ruajtur stabilitetin rajonal. Megjithëse larg nga një aleat ideal, Asadi përfaqëson të keqen më të vogël në luftën kundër terrorizmit islamik në Siri dhe në Lindjen e Mesme më gjerë.
Kjo nuk është vetëm një çështje siriane, por pjesë e një lufte shumë më të madhe për paqe në Lindjen e Mesme dhe më gjerë. Kundërshtarë si Presidenti turk Recep Tayyip Erdogan dhe të tjerë po shfrytëzojnë dobësitë, veçanërisht gjatë tranzicionit midis administratave Biden dhe Trump, për të destabilizuar më tej rajonin.
Furnizimi i Asadit me burime mund të kufizojë ndikimin e grupeve ekstremiste dhe të stabilizojë Sirinë. Mungesa e veprimit vendimtar nga administrata aktuale u ka lejuar kundërshtarëve të shfrytëzojnë dobësitë.
Administrata e ardhshme do të përballet me sfidat e lëna nga paraardhësja e saj, duke përfshirë adresimin e vakumeve të pushtetit që lejojnë lulëzimin e grupeve ekstremiste, duke paraqitur rreziqe të shtuara për aleatë si Izraeli dhe vendet e Gjirit.
Veprimet e fundit të Asadit tregojnë përpjekjet e tij për t’u ripozicionuar gjeopolitikisht. Sipas burimeve pranë familjes së parë, Asadi ka bërë një përpjekje të rëndësishme për t’u distancuar nga grupet ekstremiste, duke u përmbajtur nga komentimi mbi luftën në Gaza dhe duke minimizuar demonstratat pro-Hamas në Siri.
Sipas burimit tim, ai e shihte praninë e fortë të Hezbollahut në Siri si një kërcënim dhe nuk ishte domosdoshmërisht i zhgënjyer nga dobësimi i tyre.
Asadi gjithashtu ka filluar të shkëputet nga Irani, megjithëse ky proces është i mbushur me sfida. I kapur midis Rusisë, Iranit dhe grupeve xhihadiste, autonomia e Asadit është kufizuar ndjeshëm. Megjithatë, hapja e tij historike ndaj Perëndimit, e dëshmuar nga ndërveprimet diplomatike, si pritja e ish-Sekretarit të Shtetit John Kerry në Damask në 2009, sugjeron potencial për dialog dhe bashkëpunim.
Rreshtimi me Asadin, pavarësisht historisë së tij kontroverse, ofron një rrugë pragmatike drejt luftimit të terrorizmit, stabilizimit të Sirisë dhe mbrojtjes së aleatëve rajonalë. Lufta kundër HTS dhe grupeve të tjera ekstremiste nënvizon kompleksitetin dhe rëndësinë e përpjekjeve të menjëhershme dhe të koordinuara për të siguruar paqen në Lindjen e Mesme.
Ka pyetje urgjente që kërkojnë vëmendje: Si mund të mbajnë Shtetet e Bashkuara marrëdhënien e tyre me Turqinë në mes të kësaj krize humanitare në rritje? Autoritarizmi në rritje i Presidentit Erdogan dhe lidhja me ideologjitë ekstremiste nuk mund të injorohen më.
Veprimi urgjent është thelbësor për të parandaluar përshkallëzimin e krizës. Një Siri e dobësuar dhe e copëtuar do të kishte pasoja destabilizuese në të gjithë Lindjen e Mesme dhe më gjerë. Udhëheqësit amerikanë duhet të veprojnë vendosmërisht për të frenuar shkatërrimin dhe humbjen e mëtejshme të jetëve në Siri.
(shkrimtare kontribuese, Allegra Nokaj)
Publikuar fillimisht në Medium: https://munrkazmir.medium.com/
|
