Wednesday , August 12 2020

Shtypi.net

Breaking News

I mbijetuari nga shpërthimi i Bejrutit: “Bota nuk mund ta lejojë këtë kaos të vazhdojë!”
Dhjetëra të lënduar në Kanë pas thirrjes së rreme për të shtëna
Gjyqet e Shqipërisë në Arbitrazh, “lufta e humbur” dhe mungesa e transparencës nga Avokatura e Shtetit
Twitter pranoi ‘një të metë të re’ të sigurisë, mund të ekspozojë të dhënat private të disa përdoruesve të Android
21-vjeçari në Lezhë dhunohet me mjete të forta, dërgohet në gjendje shoku në spital

Aktualitet

Politike

Sociale

Kronike

Bota

Ekonomi

Opinion

Me pas zbulu shqiptarët e Kosovës vaksinën kundër Covid-19, kërrsh ishin bá qysh me ja ngjit emrin

11 hours ago

Teoria e gjithçkaje: A mund të gjendet arsyeja e ekzistencës?

1 day ago

Kapja pas artit, kur Bota ka vdekje

1 day ago

“ÇIPIZIMI” I HAPËSIRËS PUBLIKE

4 days ago

VUÇIQI SI “PROVOKATOR KUNDËR RUSISË”

5 days ago

Opinionisti Çipa “shuplakë” Aurela Gaçes për këngën e re: “Kush të ka marrë më qafë me këtë…”

5 days ago

A po gënjen qeveria me shifrat e pandemisë?

6 days ago

Rasti Ylli Ndroqi, ja rreziqet që paraqiten për publikun

1 week ago

Haki “hashashi” po promovohet si Çako “zjarri” në gjithë vendin

1 week ago

“STUPID WHITE“ OR STUPID ALBANIAN “MEN“

1 week ago

Frika sovrane e një kryeministri sovranist

1 week ago

Shteti në ditët e etheve elektorale. Lëvizje të shumta në qeverinë e kryeministrit Rama

2 weeks ago

Kulture

Stili i jetes

Kanada / Inis Jorgo: Ju rrëfej nënën time, Rushen Golemin

Inis Jorgo është ekonomiste me profesion, e cila muaj më parë ka botuar një prozë biografike për nënën e saj të titulluar “Rushen Golemi, ky testament shpirti”. Zonja Golemi njihet si kirurgia grua e parë e diplomuar në Shqipëri, që në fillim të pluralizmit në Shqipëri qe inkuadruar edhe në politikë. Inis, e cila tashmë jeton në Toronto të Kanadasë, ka studiuar në Universitetin e Tiranës për Ekonomi dhe po ashtu në Toronto për Biznes. Për gazetën “Diaspora Shqiptare” biseduam kryesisht për librin e saj më të ri, për letërsinë si pasioni jetësor i saj, dhe natyrisht për nënën e saj, Rushen Golemi, një figurë shembull i një intelektualeje shqiptare. Inis ka botuar edhe dy libra me poezi “Tinguj Shpirti” dhe “Ajzberg”, ndërsa ka në dorëshkrim një libër me tregime. Po e fillojmë me nënën tuaj, zj. Rushen Golemi, kirurgen e parë grua shqiptare, për të cilën në 85 vjetorin e lindjes së saj ju keni botuar librin: “Rushen Golemi, ky testament shpirti”.… Mendova të shkruaj për një grua të cilën pata fat ta kisha prind, ajo të ishte nëna ime! E kam ndjekur në çdo moment të jetës së saj dhe ndërsa çdo gjë kur isha fëmijë më dukej fare normale, me kalimin e viteve kuptova se përmasat shpirtërore të saj jo rrallë tejkalonin të zakonshmen. E për gjërat që lenë mbresë, patjetër duhet shkruar! Flitet për një person që mbartte pasion brenda vetes e kjo të bën që dëshirën, ta kthesh në zotësi, punën në kënaqësi, që të lësh produkt në gjithshka kryen sepse ke vënë shpirt, sepse ke investuar mençuri! Flitet për një zonjë nga e cila buronte natyralisht një mençuri e spikatur, urtësi në mendim, një kurajo që të intrigonte, një elegancë e brendshme, një hijeshi e rrallë fizike shtuar këtu edukimin nga dy prindërit e saj kërkues e sakrifikues të cilët i mësuan asaj se gjërat e bukura i kthen në realitet jo menjehërë, jo pa mund e jo pa djersitur fort! Si profesioniste, kolegët e saj e kanë cilësuar prej kohësh si një kirurge të spikatur ndaj në kushtet sidomos kur prindi largohet fizikisht prej teje, ke më tepër nevojë që gjërat pozitive të tij t’i evidentosh, thuash me zë të lartë, krenohesh e ndërkohë lexuesi të mësojë diçka, të tërhiqet nga ajo çka po rrëfen, të kuptojë sa gjerë mund të shtrihet shpirti njerëzor, përmasat që mund të tejkalojë ai ndaj nëse histori të tilla qëmtohen, kuptohen, apo të tërheqin vemendjen, ato padiskutimisht duhet sduhet të lihen disi anonime, por të isnspirojnë e bëhen pronë e lexuesit. E unë, e pata të mundur këtë jo vetëm sepse kisha në dorë një lëndë fantastike jetësore por edhe për faktin sepse shkruaj e përtej këtyre, edhe sepse ja kisha premtuar jo vetem vetes por edhe mamës time dikur se një ditë do e shkruaja jetën e saj. Isha e bindur se personazhi që isha duke përshkruar, patjetër do të linte mbresë në publikun lexues. Unë e di sa shumë kjo mjeke kirurge ka marrë gjithë jetën e saj dashurinë e qytetarëve, ish pacientëve të saj. Sa shumë ata e deshën, sa bukur parreshtur ja shprehën asaj respektin, sa populli e aprovoi dhe mbështeti Rushen Golemin kur atë e thërriti koha dhe e bëri pjesë të politikës shqiptare. E kjo, nuk ndodhi rastësisht! Aspak! Kjo ndodhi sepse ajo dinte të donte, të mendonte, të ishte kurajoze, dinte të pranonte edhe gabime. Ajo dinte të të përfqësonte! Ndaj edhe u ula të shkruaj për të pasi personalisht më ka bërë përshtypje shumë edhe fëminia e saj e cila u thye jo pak. Edhe rinia kur edhe pse ishte nxënëse me rezultate të shkëlqyera, edhe pse bëri një emër të bukur si mjeke…apo ishte një nënë aq e kujdesëshme e një bashkëshorte e respektuar ..të gjitha këto në kapitujt e librit tim. Pra kemi një personazh multi-dimensional e libri im, këtë ka rrëfyer: kush ishte familja e saj, influencat e bukura në jetën e saj, shembujt që ajo ndoqi, e sa të lehtë apo jo ajo e pati konkurrencën me sfidat e jetës.. Si e ka pritur lexuesi shqiptar botimin e kësaj proze biografike? Unë jetoj në Kanada, por kam ndjesinë se është pritur mjaft mirë. Shpejt do ketë një promovim këtu në Toronto. Nuk e dyshonja aspak këtë reagim të publikut por theksoj se lënda e parë e këtij libri, ishte atje, e gatshme e pa frikë e them se është shkruar nga vetë Rushen Golemi. Unë si e bija e saj por edhe si shkruese, kisha detyrën ta rrëfeja përmes një libri jetën e saj pasi mendoj se çka ajo ka lënë pas, është një trashëgimi morale aq e bukur, aq e veçantë e inspiruese që vlen jo vetëm për ne fëmijët e saj, por që duhet lexuar nga publiku. Isha e bindur që publiku librin për të do e mirëpriste e kjo, është meritë e saj! Ndësa marr komente të ngrohta nga lexuesi, më ka bërë përshtypje se ka jo pak kërkesa që libri të kthehet në një film. Kjo pastaj, nuk është në dorën time… Për zonjën Rushen është realizuar edhe një dokumentar në vitet ‘70-‘80, si kirurgia grua e parë e diplomuar në Shqipëri. Ç’mund të na thoni për këtë? Po! Është bërë një dokumentar rreth viteve 80′ për mamën për karirerën e saj si kirurge me mbi 35000 operacione të ndryshme, si pedagoge e shumë brezave studentorë apo mjekëve specializantë, si drejtuese e klinikës së I-rë pranë spitalit civil nr 2 në Tiranë për disa vite, si konsulente dhe oponente e temave shkencore, si tekst-shkruese e librave të fakultetit të Mjekësisë, si anëtare e kolegjumit të revistave prestigjoze të asaj kohe e këtu përmend revistën “Shqiptarja e Re” apo edhe disi në aspektin privat, vendi i saj në familje rol të cilin Zonja -Nënë, e ka përmbushur më së miri! Gjithashtu vite më parë protogonistja e filmit “Plagë të Vjetra” artisja e madhe Roza Anagnosti, për realizimin e rolit të saj në këtë film, ka qëndruar pranë Rushen Golemit mbase …

Zbulimi arkeologjik u “gërrye” me ekskavator gjatë karantinës

Gjatë periudhës së izolimit të imponuar nga pandemia e COVID-19, institucionet e mbrojtjes së trashëgimisë kulturore akuzohen se dështuan të monitoronin aktivitetin e sipërmarrjeve të ndërtimit në zonat me intensitetet të lartë arkeologjik – duke sjellë dëmtimin e gjetjeve arkeologjike. Më 4 Shkurt 2020, teksa po punohej në një “nyje komanduese” në rrjetin e shpërndarjes së ujit të pijshëm pranë Prefekturës në Durrës, dolën në dritë disa rrënoja – që sipas arkeologëve i përkasin së paku periudhës së Antikitetit të Vonë, rreth shekullit V të Erës Sonë dhe mund të shkojnë deri në prehistorinë e qytetit. “Aty ne kemi edhe gjurmët e para të prehistorisë së Durrësit brenda territorit të qytetit,” thotë arkeologu Fatos Tartari, i cili ka gërmuar në të njëjtën zonë disa dekada më parë, gjatë hapjes së themeleve për ngritjen e godinës së ish-Komitetit të Partisë përpara viteve’ 90. “I përkasin periudhës para shekullit VII Para Erës Sonë dhe lidhen me gjurmët ilire. U gjet ‘qeramika devollite’, një nga qeramikat më të bukura ilire,” shtoi Tartari. Një ditë më pas, arkeologët e Drejtorisë së Shërbimit Arkeologjik konstatuan pranë gropës së hapur nga Ujësjellësi, gjurmët e një strukture murature antike, ndërtuar me një bllok guri dhe disa rreshta tullash horizontale mbi të, të gjitha të lidhura me llaç. Edhe pse në zonën arkeologjike A të qytetit, punimet në rrjetin e ujit të pijshëm u bënë pa miratimin dhe monitorimin e Këshillit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore Materiale (KKTKM), duke vënë në rrezik dëmtimin e shtresave arkeologjike dhe memories së paçmuar historike që ato mbartin. KKTKM në vendimin e marrë më 19 shkurt i kërkoi Ujësjellës Kanalizime Durrës (UKD), që të sigurojë kantierin dhe gjetjet “in situ”, siç janë, por BIRN zbuloi se gjatë periudhës së ndalimit të qarkullimit për shkak të COVID-19, gjetjet arkeologjike u mbuluan me inerte. Kjo nuk është hera e parë kur ndërmarrje publike apo sipërmarrje private kryejnë punime gërmimi në qytetin e Durrësit, pa leje nga Këshilli Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore Materiale ose pa monitorim dhe mbikëqyrje nga Drejtoria e Shërbimit Arkeologjik. Të dhënat e mbledhura nga BIRN tregojnë se në mungesë të vigjilencës institucionale, të paktën dy raste të ngjashme u regjistruan në qytetin bregdetar gjatë periudhës së emergjencës shëndetësore të shkaktuar nga COVID-19, duke ngritur kambana alarmi për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore. E pyetur nga BIRN, ndërmarrja e Ujësjellës Kanalizimeve në Durrës u justifikua se investimi në nyjën komanduese po kryhej nga një projekt i Bankës Botërore dhe nuk zbatohej prej tij. “Ujësjellës Kanalizime Durrës është vetëm përfitues i këtij investimi, jo zbatues i tij,” deklaroi UKD. Ndërkohë, Projekti i Investimeve në Sektorin e Ujit i tha BIRN se mbulimi me inerte i sitit arkeologjik të zbuluar gjatë punimeve ishte monitoruar nga ekspertët. “Realizimi i mbulimit të këtyre strukturave u ndoq nga ekspertë të Qendrës Muzeore Durrës, si edhe nga përfaqësuesit e Shoqërisë së Licencuar në Arkeologji,” thanë përfaqësues të projektit në një përgjigje nëpërmjet postës elektronike. Ndërtimi pa leje arkeologjike Kreshta e kodrës e rrafshuar në një sipërfaqe prej 2775 metër katror, në maj të vitit 2020. Foto: Geri Emiri Kodra e Currilave është një ndër zonat më piktoreske në qytetin e Durrësit. Pak metra nga Vila e mbretit Zogu I – pranë farit ndriçues të anijeve ndodhen shtresa të dokumentuara arkeologjike, që datojnë prej periudhës arkaike (shek. VIII – VI Para Erës Sonë). Megjithatë, në fund të muajit mars mbi këtë kodër nisi me vrull një projekt që rrafshoi një pjesë të kreshtës së saj dhe synon ndërtimin e një rezidence banimi prej 40 vilash të stilit neoklasik. Projekti u bazua në një leje ndërtimi të vitit 2010 për 3 godina, rifreskuar pas 10-vitesh me shtyrje të afatit të lejes dhe transformuar për ndërtimin e vilave nga kompania “Braka Construksion”. Punimet që nisën gjatë kulmit të kufizimeve të pandemisë – kur territori kontrollohej nga Policia e Shtetit dhe ushtria, nuk kishin leje arkeologjike edhe pse ishin brenda Zonës Arkeologjike B. Zonat arkeologjike, në varësi të intensitetit dhe rëndësisë së gjetjeve arkeologjike, kategorizohen në zona “A” dhe zona “B”. Në zonat arkeologjike “A” është e ndaluar çdo lloj ndërhyrjeje me karakter ndërtimor, ndërsa në zonat arkeologjike “B” lejohen ndërtimet e reja në rastet e përcaktuara në rregulloren e administrimit të këtyre zonave, pas miratimit nga Këshilli Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore Materiale. Në një shkresë që Qendra Muzeore Durrës (QMD) i drejton Inspektoratit të Mbrojtjes së Territorit (IMT) në Bashkinë Durrës më 10 Prill, theksohet se projektit i mungonte leja arkeologjike. “Ju lutem merrni masa për bllokimin e këtyre punimeve, pasi nuk është marrë leje në Ministrinë e Kulturës,” shkruhet në shkresën drejtuar IMT-së. Zona e punimeve gjendet pranë Kodrës së Dautes dhe asaj të Kokomanëve, prej të cilave janë zbuluar disa tonelata me qeramikë dhe sanktuari i Artemisës. “Gjurmët më të hershme pra janë të periudhës arkaike, përfaqësuar nga qeramika korintike, e shekullit VII Para Erës Sonë, që me themelimin e Durrësit,” shpjegoi arkeologu Fatos Tartari. BIRN konstatoi se aktualisht në terren punimet janë ndërprerë, ndërsa kantieri është rrethuar dhe kanë nisur veprimet për ndjekjen e procedurave që synojnë njohjen me potencialin arkeologjik të zonës. Kompania “Braka Construction” nuk ju përgjigj një kërkese për koment nëpërmjet email-it. Megjithatë, për këtë projekt koncepti i sondazheve arkeologjike është depozituar në Këshillin e Arkeologjisë nga arkeologu i licencuar Skënder Muçaj – veprim që sipas ligjit duhej ndërmarrë nga kompania përpara se të gërmonte për gati 3 javë gjatë pandemisë. BIRN mësoi se Drejtoria e Policisë Durrës është njoftuar për rastin përmes një shkrese zyrtare që më datë 31 mars. Policia nuk preferoi të komentonte mbi rastin në fjalë. Rrënojat u gërryen me ekskavator Sheshi i gërmimit pas përfundimit total të punimeve për hapjen e gropës së themeleve, më 24 mars. Foto_ Geri Emiri Më 19 Mars, në lagjen numër 6 të qytetit të Durrësit nisën zyrtarisht punimet për ndërtimin e një pallati 6-katësh, me 1 kat nëntokë. Teksa në rrugë lëviznin vetëm ato pak automjete që kishin autorizim të veçantë nga Policia, ekskavatorët dhe kamionët e rëndë vijuan punën për gërmimin e gropës mbi […]